Landbouwers koolstofbouwers

Landbouwers koolstofbouwers



Delen

Over het project

Landbouwers kunnen bodemzorg inzetten in de strijd tegen klimaatverandering. Door organische stof op te bouwen in de bodem, wordt een hoop CO2 uit de atmosfeer opgeslagen. Het project Landbouwers-koolstofbouwers gaat op zoek naar een win-win voor landbouwer en maatschappij.

De natte winters, droge zomers en hittegolven van de laatste jaren duwen ons met de neus op de feiten: klimaatverandering heeft zich ingezet en laat zich voelen op het veld (en in de portefeuille) van de landbouwer. Regenwateropvang en het gebruik van irrigatiesystemen kunnen soelaas bieden, maar in het project 'Landbouwers koolstofbouwers', werken we samen met landbouwers aan een lange termijnoplossing, namelijk het opbouwen van koolstof in de bodem. 

 

Projectinfo

Projectperiode: 1 september 2019 tot en met 31 december 2023

Waar?: Ons volledige werkingsgebied

Partners: Regionaal Landschap Zuid-Hageland en de Bodemkundige Dienst van België in samenwerking met landbouwers 

Met de steun van Lokale klimaatprojecten van de Vlaamse Overheid

Win-win

Door koolstof in de bodem op te bouwen, krijgt de bodem een betere sponswerking. Het water kan sneller infiltreren, is makkelijker opneembaar en blijft langer zitten. Tijdens een droge periode kunnen net die enkele (cruciale) dagen of weken van voldoende vochtvoorziening het verschil maken. Door de verbeterde bodemstructuur zal er ook minder verslemping en korstvorming optreden en vermindert het risico op erosie bij hevige regenbuien.

Met het project landbouwers-koolstofbouwers proberen Bodemkundige Dienst van België en Regionaal Landschap Zuid-Hageland landbouwers aan te zetten om het koolstofgehalte in hun bodem te verhogen en tegelijkertijd minder broeikasgassen uit te stoten. Voor iedere kilogram koolstof die je langdurig in de bodem stopt, heb je immers 3,7 kg CO2 uit de atmosfeer gehaald. Een win-win voor landbouwer en maatschappij.

Broeikasgassen verminderen

De koolstof in de bodem is afkomstig van bijvoorbeeld gewasresten en groenbedekkers die door middel van fotosynthese CO2 hebben vastgelegd in hun plantenweefsel. Na onderwerken in de bodem worden deze plantenresten grotendeels weer afgebroken door het bodemleven en terug omgezet in CO2. Een klein deel van dit plantenweefsel wordt echter omgezet en langdurig vastgelegd in humus, de organische stof in de bodem. Door CO2 erin vast te leggen, pomp je het broeikasgas als het ware de grond in.

Er is ook nog een tweede, onbekender broeikasgas, namelijk lachgas (N2O). Stikstof (N) die de landbouwer met (kunst)meststoffen aanvoert of die vrijkomt bij de afbraak van organische stof, wordt door het bodemleven omgezet in nitraat of ammonium. Op zich is dat goed, want stikstof is een essentieel voedingselement en nitraat en ammonium zijn opneembare vormen voor planten. Maar bij die omzetting komen ook kleine hoeveelheden lachgas vrij als nevenproduct. Dat lachgas warmt de aarde maar liefst 273 keren sneller op dan CO2, vandaar dat kleine hoeveelheden toch grote gevolgen hebben.

Koolstofbouwers...

Het bedrijf van de deelnemende koolstofbouwers werd meerdere jaren opgevolgd. Daardoor kon er bekeken worden welke bodemverbeteringen er op lange termijn zaten aan te komen en of hun bedrijf een positieve of negatieve impact heeft op klimaatverandering. Hun administratieve last was bovendien minimaal want de gegevens van de verzamelaanvraag en mestaangifte van het jaar voor ze instapten werden hiervoor gebruikt.

Aan de hand van zo'n 'koolstofanalyse' werd gezocht naar verbetermogelijkheden op maat van het bedrijf. Landbouwers konden kiezen uit een menukaart van maatregelen om in te passen. Naargelang de maatregel, werd vanuit het project extra ondersteuning voorzien.

Koolstofgehalte verhogen binnen de beperkingen van de mestwetgeving

De mestwetgeving legt heel wat beperkingen op, waardoor het moeilijker is om organische stof uit mest aan te voeren. Anderzijds is de mestwetgeving er om nitraatuitspoeling en vervuiling van het oppervlakte- en grondwater te voorkomen en heeft ze als positief neveneffect dat er minder lachgas wordt uitgestoten.

De Bodemkundige Dienst ging op zoek naar manieren om het koolstofgehalte consequent te verbeteren binnen de mogelijkheden van de mestwetgeving: sleutelen aan je rotatie, groenbedekkers zetten, oogstresten zoals stro inwerken, compost en stalmest gebruiken, versnipperde houtresten inwerken, nieuwe houtkanten aanplanten, grasland behouden… Ook manieren om minder lachgas uit te stoten werden onder de loep genomen, zoals de teelt van vlinderbloemige gewassen die minder stikstof vereisen (luzerne, veldbonen, tuinbonen…) en efficiënter omgaan met bemesting door precisiebemesting.

Regionaal Landschap Zuid-Hageland focust op een andere manier om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken en het koolstofgehalte in de bodem te verhogen. Door erosie spoelen jaarlijks immers tonnen vruchtbare aarde de gracht of riolering in. Een slim ingeplande houtkant, haag of grasstrook op je perceel, remt het regenwater af, zodat het de kans krijgt om lokaal op je perceel te infiltreren. Zo voorkom je niet alleen een hoop waterellende, maar komt het water ook terecht in de wortelzone van je gewassen.

Nieuws

Koolstofbouwers: demonstraties in het veld (26/09/2023)

Bodemleven: ondergrondse bondgenoten (19/09/2023)

Compost voor bodem, klimaat en boer (21/09/2022)