Lichthinder of -vervuiling wordt gezien als één van de belangrijke factoren achter de sterke achteruitgang van de diversiteit en biomassa van insecten. Insecten worden aangetrokken tot licht, waardoor ze uitgeput een nutteloze dood sterven en zich niet voortplanten. En laat insecten nu net heel belangrijk zijn. Zij zijn namelijk een essentiële schakel in ons voedselweb: ze vormen in vele gevallen bulkvoer voor heel wat diersoorten (bijvoorbeeld vogels, vleermuizen en kleine zoogdieren) en zorgen voor bestuiving. Een achteruitgang van deze insectenpopulaties heeft zo een directe impact op de soorten die hiervan afhankelijk zijn voor hun voeding of voortplanting. 

Ook heel wat nachtactieve en nuttige diersoorten zoals vleermuizen en nachtvlinders ondervinden hinder van té veel nachtelijk kunstlicht. Deze dieren zijn namelijk lichtschuw en moeten telkens op zoek naar nieuwe plekjes waar het donker is. Zo zien zij hun leefgebied alsmaar verder inkrimpen.

Zelfs voor dagactieve vogelsoorten zoals de koolmees, merel en andere kan de nachtelijke verlichting van het leefgebied leiden tot veranderingen in bijvoorbeeld het bioritme en de hormoonhuishouding, met gevolgen voor hun voortplantingssucces.  

In tegenstelling tot andere vormen van vervuiling, is lichtvervuiling eenvoudiger op te lossen. Wanneer het licht gedoofd wordt, is de impact onmiddellijk verdwenen en hoeft het niet zoals andere verontreinigende stoffen opgeruimd te worden.

Het is in dit geval belangrijk slimmer en vooral minder te verlichten. Steden en gemeenten engageerden zich alvast om tegen 2030 hun openbare verlichting om te schakelen naar slimme ledverlichting. 

Het verminderen van lichtpunten blijft echter de voornaamste richtlijn, want ook ledverlichting is geen heilige graal. Led is zuiniger dan oude lampen maar bevat een hoog aandeel blauw licht. En dat heeft een impact heeft op ons slaaphormoon (melatonine) en verstoort ons dag-nachtritme. Bij dieren en planten is dat net zo. 

Op sommige plaatsen zal verlichting altijd nodig zijn, maar momenteel branden veel lampen op landelijke plaatsen waar ’s nachts niemand gebruik van maakt. Het juiste licht, op de juiste plaats en enkel op het juiste moment is de boodschap. Zo kan een robuust en veerkrachtig, klimaatadaptief landschap worden gecreëerd. Het inperken van lichtproblematiek en het behalen van klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen vereisen daarom een gezamenlijke aanpak.

Heel wat steden en gemeenten geven al het goede voorbeeld. Gemeenten Heuvelland en Staden doven bijvoorbeeld 5 nachten per week hun openbare verlichting. Bijkomend werd nagegaan waar verlichting permanent gedoofd of verwijderd kon worden. Uiteraard werd dit niet ondoordacht uitgevoerd maar werd eerst een
grondige inventarisatie van de wegen en verlichting en een verkeersveiligheidsinpectie uitgevoerd. Op belangrijke/gevaarlijkere punten werd ingezet op flankerende maatregelen zoals meer reflectoren, actieve wegmarkering met ledjes in het wegdek, betere belijning enzovoort. Ook een goede en correcte communicatie naar de burgers toe is hierbij van groot belang.

Gemeente Staden organiseerde een evaluatie met participatie, waaruit bleek dat de meeste burgers positief staan tegenover deze ingrepen. Het financiële plaatje is al zeker positief: Voor gemeente Heuvelland loopt de besparing op tot 70 000 euro per jaar. De flankerende maatregelen betroffen een eenmalige kost van 16 500 euro, die dus op minder dan een half jaar terug
verdiend werd. Waar wachten we nog op?