Waterproject in beeld: de Vroedmeesterpad

Naast de vele bronnen, beken en rivieren vind je in het Dijleland ook héél wat grote, waardevolle waterplassen en vijvers, dikwijls verbonden aan historische sites zoals abdij- en kasteelparken, vierkantshoeves of pastorietuinen. Al dat water is van levensbelang, niet alleen voor de mens maar ook voor talrijke planten- en diersoorten. Daarbij horen een aantal zeldzame, sterk aan water gebonden diersoorten zoals de Waterspitsmuis, de Kamsalamander, de Bronlibel en de Vroedmeesterpad die allen nog in het Dijleland voorkomen. Daarom werken we bijvoorbeeld al jaren, samen met talrijke partners aan het verbeteren van het leefgebied van de Vroedmeesterpad en zoomen we in op 2 projecten waar we werken aan het leefgebied van dit bijzondere diertje.

Op één van de hogere punten van het Brabants leemplateau bevindt zich Hof Ten Bosch in Huldenberg (een eeuwenoude hoeve met veedrinkpoel). Samen met landbouwer Josse Peeters hebben we dit leefgebied verbeterd door de dichtgeslibde, grote veedrinkpoel te ruimen, door het water dat van de straat naar de poel loopt hogerop op te vangen in een bezinkingspoel zodat verontreinigingen, strooizouten en slib daar opgevangen worden en door het water af te remmen met stenen zodat de erosie in het weiland werd gestopt. Daarnaast hebben we nog een 2^de verdwenen veedrinkpoel hersteld, 2 veedrinkbakken bijgeplaatst en een muur van losgestapelde natuurstenen aangelegd waar de Vroedmeesterpadden overdag kunnen schuilen en in overwinteren.

Uit de analyse voor het soortenbeschermingsprogramma (SBP) bleek dat het voor het voortbestaan van de Vroedmeesterpad in Vlaanderen het niet zou volstaan om enkel de leefgebieden van de resterende populaties te herstellen maar dat er ook opnieuw bijkomende leefgebieden zouden moeten gecreëerd worden. Zo dachten we out-of-the-box en onstond er een unieke samenwerking met het vernieuwde Golfpark Tervuren. De vegetatie op een golfterrein wordt namelijk steeds ultrakort gehouden en er zijn ook wel meestal meerdere waterpartijen aanwezig. Ideaal voor onze Vroedmeesterpadden dus!

Contact tussen de verschillende populaties is belangrijk om genetische verarming tegen te gaan. Vandaar dat we tussen Hof Ten Bosch en Golfpark Tervuren op 5 verschillende locaties (1 gemeentelijk en 4 particulier) stapstenen in de vorm van kleinere inrichtingen met een poeltje en/of voortplantingsbak en steenstapeling hebben aangelegd.

De Vroedmeesterpad is bedreigd in Vlaanderen. In Vlaams-Brabant vinden we hem in het zuidelijke Dijleland met locaties te Overijse, Huldenberg, Tervuren en Bertem en ook in Sint-Genesius-Rode aan de andere kant van het Zoniënwoud. Om iets te doen aan de sterke achteruitgang van de Vroedmeesterpad heeft het Agentschap voor Natuur en Bos een SBP laten opmaken. In het kader van dat SBP hebben we via verschillende projecten over de jaren heen het bestaande leefgebied hersteld en verbeterd en hebben we ook nieuw leefgebied gecreëerd. Aanvullend werd er in 2019 door het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek een kweek- en uitzetprogramma opgestart. Hiervoor werden er larven verzameld in Vlaanderen, Wallonië en Nederland en konden er vanaf 2021 volwassen vroedmeesterpadden uitgezet worden ter versterking van de bestaande populaties en voor de opstart van nieuwe populaties. De resterende populaties waren namelijk zo sterk geïsoleerd geraakt en zo klein geworden dat hun voortbestaan niet meer gegarandeerd was. 

We zijn in ieder geval zeer enthousiast en dankbaar voor de samenwerking met landbouwer Josse en Golfpark Tervuren. Ook een warme dank aan INBO, ANB, de provincie Vlaams-Brabant en de gemeenten Tervuren, Huldenberg, Overijse en Bertem.