Nieuwe expo Getestreek vertelt het verhaal van mens en landschap, van vroeger tot nu

Eerste stap in een groter plan

“Dit is eigenlijk een eerste fase van een nieuwe, bruisende dynamiek die we in ons historisch stadhuis willen creëren,” aldus burgemeester Guy Dumst. “We beginnen met het verhaal van het landschap, in een volgende fase willen we ook het verhaal van onze stad en haar militair verleden in de kijker zetten. Als vestingstad, met haar 17^de -eeuwse Spaanse citadel, is Zoutleeuw immers uniek in deze regio.”

De ontwikkeling van de expo, mogelijk gemaakt met Europese subsidies van LEADER Hageland+, lanceert het historisch stadhuis als een poort naar de Getestreek. Je ontdekt er op een laagdrempelige manier hoe het landschap en de vallei ontstaan is en hoe dat sinds de komst van de mens naar deze contreien steeds in wisselwerking met de mens gebeurde. Kan die kennis ons helpen in de strijd tegen de klimaatverandering met haar overstromingen en droogteperiodes? Je ontdekt het in deze tentoonstelling. Voor de realisatie van deze expo werkte Zoutleeuw samen met de Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst Zuid-Hageland, onderzoekers van de KULeuven en ontwerpbureau Madoc.

In de exporuimte werden antieke en moderne elementen met warme kleuren samengebracht tot een harmonieus geheel. In het midden van de ruimte kan je via een sobere maquette de Getestreek situeren, een touchscreen geeft meer uitleg bij bodem- en valleionderzoeken die recent gebeurden.

Flanerend door de ruimte maak je een reis door de tijd in verschillende etappen. In filmpjes geven onderzoekers uitleg bij belangrijke aspecten in het ontstaan van het landschap. Antieke glazen kastjes bevatten een aantal opmerkelijke archeologische vondsten uit die tijdsperiode. Korte teksten, kaartjes en foto’s verruimen je kennis van de Getestreek.

Het landschap begint bij de bodem

De ondergrond heeft in grote mate de vorm en het gebruik van de vallei bepaald. Wandelend door de exporuimte, leer je in grote lijnen over de evolutie van het landschap. Die evolutie is overigens ook vandaag nog zichtbaar in dat landschap. De bezoeker wordt doorheen de tentoonstelling dus ook naar buiten doorverwezen.

Marijke Wouters, coördinator van de Intergemeentelijke Onroerenderfgoeddienst: “Het landschap trekken we dus naar binnen, de mensen willen we uiteindelijk buiten. Het bezoekerscentrum wordt een ‘doorverwijsplek’ die, net als een inhoudstafel, de bezoekers een overzicht geeft van de delen van het Geteverhaal. Het is de bedoeling dat wij hen prikkelen om daarna al dat prachtig erfgoed buiten te gaan verkennen op fiets- en wandeltochten. Iedereen die zin heeft om op een drafje doorheen de eeuwen de geschiedenis van deze streek te leren kennen, is dus welkom, of het nu lokale inwoners zijn of toevallige passanten.”

Voor het vormgeven van de expo en het uitwerken van de inhoud, kregen de partners ondersteuning van een onderzoeksteam van de KULeuven. Daar loopt immers een onderzoeksproject naar het ontstaan en de evolutie van riviervalleien en de invloed van de mens daarop, met de Gete als ‘case’. Prof. Gert Verstraeten, geograaf, geeft tekst en uitleg: “In de Getestreek was vroeger veel veen aanwezig in de bodem. Veen is heel belangrijk in het kader van de klimaatverandering. Het veen moet immers nat blijven, anders ontsnapt er CO₂. Wij hebben in ons project onderzocht of veranderingen in landgebruik door de eeuwen heen, en de ingrepen van de mens in het watersysteem, een impact hebben gehad op de valleiwerking en de dikte van het veenpakket.”

“Op lange termijn is de grootste impact van de mens dat het gebied hier ontbost werd. Daardoor kreeg je veel erosie, afspoeling van de bovenste bodemlagen in de richting van de vallei. Maar lokale ingrepen zoals molens en dijken hebben ook een impact natuurlijk. En wat sterk opvalt: de Gete loopt vaak niet in het laagste punt van de vallei - iets wat we normaal toch van een rivier kunnen verwachten. De mens heeft de laatste duizend jaar sterk ingegrepen in het valleisysteem, zeker niet enkel de laatste decennia. In dat opzicht is het valleilandschap veel minder natuurlijk dan we denken, maar eigenlijk een zuiver cultuurlandschap.”

Wie dat cultuurlandschap in de Getestreek wil ontdekken, heeft vanaf nu de ideale uitvalsbasis in het historisch stadhuis van Zoutleeuw: wie, gewapend met de stevige achtergrondkennis vanuit de expo, vervolgens de vallei intrekt, waardeert die des te meer.